Kennisbank voor het notariaat
Wetstoelichting

Schenking (art. 7:175 - 7:188 BW)

Bijgewerkt tot 30-01-2024 Auteur mr. M.N. (Mariëlle) Bende

1 InleidingSchenking is als benoemde overeenkomst geregeld in Boek 7 BW. De wetgever heeft een regeling voor de species (schenking) uitgewerkt welke van overeenkomstige toepassing is op het genus (gift). De wettelijke bepalingen nemen de schenking als uitgangspunt. Via de in art. 7:186 BW opgenomen schakelbepaling zijn de bepalingen van titel 7.3 BW ook van toepassing op andere giften dan schenkingen, tenzij de aard van de rechtshandeling zich daartegen verzet.2 Begrip schenkingIn de omschrijvi…

Verder lezen?

Om dit document te kunnen bekijken, moet u ingelogd zijn.

Geen inloggegevens?

Heeft u nog geen inloggegevens, dan kunt u een abonnement afsluiten.

Bent u werkzaam op het notariële en/of fiscale werkterrein en wilt u het gebruik van Via Juridica ervaren?
Vraag een gratis proefabonnement aan en probeer Via Juridica één maand uit!

Voor (voltijd)studenten is een gratis studentenabonnement beschikbaar.


Gebruikers van Via Juridica

Bekijk alle

Wetteksten


Artikel 175

  • 1

    Schenking is de overeenkomst om niet, die ertoe strekt dat de ene partij, de schenker, ten koste van eigen vermogen de andere partij, de begiftigde, verrijkt.

  • 2

    Het tot een bepaalde persoon gericht schenkingsaanbod geldt als aangenomen, wanneer deze na er van kennis te hebben genomen het niet onverwijld heeft afgewezen.


Artikel 176

lndien de schenker feiten stelt waaruit volgt dat de schenking door misbruik van omstandigheden is tot stand gekomen, rust bij een beroep op vernietigbaarheid de bewijslast van het tegendeel op de begiftigde, tenzij van de schenking een notariële akte is opgemaakt of deze verdeling van de bewijslast in de gegeven omstandigheden in strijd met de eisen van redelijkheid en billijkheid zou zijn.


Artikel 177

  • 1

    Voor zover een schenking de strekking heeft dat zij pas na het overlijden van de schenker zal worden uitgevoerd, en zij niet reeds tijdens het leven van de schenker is uitgevoerd, vervalt zij met het overlijden van de schenker, tenzij de schenking door de schenker persoonlijk is aangegaan en van de schenking een notariële akte is opgemaakt. Voor zover de schenking betrekking heeft op kleren, lijfstoebehoren, bepaalde lijfsieraden, bepaalde tot de inboedel behorende zaken en bepaalde boeken, kan worden volstaan met een door de schenker geheel met de hand geschreven, gedagtekende en ondertekende onderhandse akte.

  • 2

    Indien een bevoegdheid is bedongen tot herroeping van een schenkingsovereenkomst als bedoeld in lid 1, kan deze herroeping behalve bij een tot de begiftigde gerichte verklaring ook bij een uiterste wilsbeschikking van de schenker zonder mededeling aan de begiftigde geschieden.


Artikel 178

  • 1

    Een schenking is vernietigbaar, indien zij gedurende een ziekte van de schenker wordt gedaan hetzij aan een beroepsbeoefenaar op het gebied van de individuele gezondheidszorg die hem bijstand verleent, hetzij aan een geestelijk verzorger die hem gedurende de ziekte bijstaat.

  • 2

    Ook is een schenking vernietigbaar indien zij gedurende een verblijf van de schenker in een voor de verzorging of verpleging van bejaarden of geestelijk gestoorden bestemde instelling wordt gedaan aan degene die de instelling exploiteert of die daarvan de leiding heeft of daarin werkzaam is.

  • 3

    Artikel 62 leden 2 en 3 van Boek 4 is van overeenkomstige toepassing.

  • 4

    De bevoegdheid tot vernietiging op grond van de leden 1 en 2 verjaart drie jaar nadat de in lid 1 bedoelde ziekte, onderscheidenlijk het in lid 2 bedoelde verblijf, is geëindigd.

  • 5

    Na het overlijden van de schenker kan de vernietiging van de schenking op grond van lid 1 of lid 2 mede plaatsvinden door een ieder die door de schenking nadeel lijdt. De vernietiging vindt slechts plaats voor zover deze nodig is tot opheffing van het nadeel van degene die zich op de vernietigingsgrond beroept. Een rechtsvordering tot vernietiging ingevolge de eerste zin verjaart op een met overeenkomstige toepassing van artikel 54 van Boek 4 te bepalen tijdstip, en in ieder geval drie jaar nadat de in lid 1 bedoelde ziekte, onderscheidenlijk het in lid 2 bedoelde verblijf, is geëindigd.


Artikel 179

  • 1

    Een aanbod tot schenking dat de aanbieder ten tijde van zijn overlijden nog kon herroepen, komt, in afwijking van artikel 222 van Boek 6, door zijn dood te vervallen, tenzij uit een overeenkomst of uit het aanbod zelf het tegendeel voortvloeit.

  • 2

    Is het aanbod bij wijze van uitloving voor een bepaalde tijd gedaan, dan komt het door het overlijden van de aanbieder binnen die tijd te vervallen, indien ten tijde van het overlijden een gewichtige reden tot herroeping als bedoeld in artikel 220 lid 1 van Boek 6 bestond of het overlijden zelf een zodanige reden oplevert; alsdan is artikel 220 lid 2 van Boek 6 van overeenkomstige toepassing.


Artikel 180

Op schenkingen onder een ontbindende voorwaarde en een daarbij aansluitende schenking onder opschortende voorwaarde zijn de artikelen 140 lid 1 en 141 van Boek 4 van overeenkomstige toepassing.


Artikel 181

  • 1

    Een aanbod tot schenking dat door de dood van de aanbieder niet vervalt, kan niet worden aanvaard door iemand die op het tijdstip van overlijden van de aanbieder nog niet bestond.

  • 2

    Lid 1 is niet van toepassing:

    • a.

      indien de schenker heeft bepaald dat hetgeen hij schenkt aan een afstammeling van zijn vader of moeder, bij het overlijden van die afstammeling of op een eerder tijdstip zal ten deel vallen aan diens alsdan bestaande afstammelingen staaksgewijze;

    • b.

      indien de schenker heeft bepaald dat hetgeen hij aan iemand schenkt, bij het overlijden van de begiftigde of op een eerder tijdstip zal ten deel vallen aan een afstammeling van een ouder van de schenker, en tevens dat, indien die afstammeling dat tijdstip niet overleeft, diens alsdan bestaande afstammelingen staaksgewijze in diens plaats zullen treden;

    • c.

      indien de schenker heeft bepaald dat hetgeen de begiftigde van het hem geschonkene bij zijn overlijden of op een eerder tijdstip onverteerd zal hebben gelaten, alsdan zal ten deel vallen aan een dan bestaande bloedverwant van de schenker in de erfelijke graad.


Artikel 182

  • 1

    Bij een aanbod tot schenking dat schriftelijk wordt gedaan, kan worden bepaald dat het geschonkene onder bewind zal staan.

  • 2

    Het bewind heeft dezelfde rechtsgevolgen als een bij uiterste wilsbeschikking ingesteld bewind, met dien verstande dat

    • a.

      de termijnen bedoeld in de artikelen 178 leden 1 en 2, 179 lid 2 en 180 lid 2 van Boek 4, aanvangen op het tijdstip waarop de schenking wordt uitgevoerd, en

    • b.

      het bewind, voor zover het niet in het belang van een ander dan de begiftigde is ingesteld, ook eindigt wanneer de schenker en de begiftigde een gemeenschappelijk besluit tot opheffing schriftelijk ter kennis van de bewindvoerder brengen.


Artikel 183

  • 1

    Een schenker is voor gebreken in het recht of voor feitelijke gebreken alleen aansprakelijk, wanneer hij deze niet heeft opgegeven ofschoon zij hem bekend waren, en de begiftigde deze gebreken niet ter gelegenheid van de aflevering van het geschonken goed had kunnen ontdekken.

  • 2

    Deze aansprakelijkheid strekt zich, behoudens in het geval van bedrog, niet uit tot schade geleden ten aanzien van het geschonken goed zelf.


Artikel 184

  • 1

    In de navolgende gevallen is een schenking, ongeacht of zij reeds is uitgevoerd, vernietigbaar:

    • a.

      indien de begiftigde in verzuim is met de voldoening van een hem bij de schenking opgelegde verplichting, waarvan noch de schenker noch een derde nakoming kan vorderen;

    • b.

      indien de begiftigde opzettelijk een misdrijf jegens de schenker of diens naaste betrekkingen pleegt;

    • c.

      indien een begiftigde die wettelijk of krachtens overeenkomst verplicht is tot onderhoud van de schenker bij te dragen, in verzuim is deze verplichting na te komen.

  • 2

    In lid 1, onder b, wordt mede verstaan onder misdrijf: poging tot, voorbereiding van en deelneming aan een misdrijf.


Artikel 185

  • 1

    Rechtsvorderingen tot vernietiging van de schenking op grond van artikel 184 verjaren door verloop van een jaar, te rekenen van de dag waarop het feit dat grond tot vernietiging oplevert, ter kennis van de schenker is gekomen.

  • 2

    Na het overlijden van de schenker kan vernietiging van de schenking op grond van het in het vorige artikel bepaalde slechts plaatsvinden door een rechterlijke uitspraak en, in de gevallen genoemd in artikel 184 lid 1, onder b en c, alleen indien het feit dat grond tot vernietiging oplevert, de dood van de schenker heeft veroorzaakt.


Artikel 186

  • 1

    De bepalingen van deze titel zijn van overeenkomstige toepassing op andere giften dan schenkingen, voor zover de strekking van de betrokken bepalingen in verband met de aard van de handeling zich daartegen niet verzet.

  • 2

    Als gift wordt aangemerkt iedere handeling die er toe strekt dat degeen die de handeling verricht, een ander ten koste van eigen vermogen verrijkt. Zolang degene tot wiens verrijking de handeling strekt, de prestatie niet heeft ontvangen, noch daarop aanspraak kan maken, worden handelingen als bedoeld in de eerste volzin niet beschouwd als gift.


Artikel 187

  • 1

    Is de begiftigde in verband met de gift gehouden een tegenprestatie te verrichten, dan is artikel 186 lid 1, behoudens voor zover het artikel 182 betreft, van toepassing, en gelden voorts de volgende twee leden.

  • 2

    In het geval, bedoeld in artikel 177 lid 1, vervalt de gift niet, doch is zij vernietigbaar. De vernietiging werkt terug tot het overlijden van degene die de gift doet. De bevoegdheid tot vernietiging vervalt indien de begiftigde tijdig een aanvullende prestatie toezegt, die de handeling haar in artikel 186 lid 2 bedoelde strekking ontneemt. Bovendien kan de rechter op verlangen van een erfgenaam of van de begiftigde, in plaats van de vernietiging uit te spreken, te dien einde de gevolgen van de handeling wijzigen.

  • 3

    ls de gift vernietigbaar op grond van artikel 178, dan is artikel 54 van Boek 3 van overeenkomstige toepassing.

  • 4

    Op handelingen die ten dele als gift, ten dele als nakoming van een natuurlijke verbintenis zijn te beschouwen, zijn de vorige leden van overeenkomstige toepassing.


Artikel 188

  • 1

    De aanwijzing van een begunstigde bij een sommenverzekering wordt, wanneer zij is aanvaard of kan worden aanvaard, aangemerkt als een gift, tenzij zij geschiedt ter nakoming van een verbintenis anders dan een uit schenking. De artikelen 177, 179, 181, 182 en187 zijn op deze giften niet van toepassing.

  • 2

    Als waarde van een gift door begunstiging bij een sommenverzekering geldt de waarde van de daaruit voortvloeiende rechten op uitkering. Indien de begunstiging slechts ten dele als gift wordt aangemerkt, geldt als waarde van de gift een evenredig deel van de waarde van de daaruit voortvloeiende rechten op uitkering.

  • 3

    Het bedrag dat de verzekeraar krachtens de wet of een overeenkomst met de verzekeringnemer op de uitkering inhoudt, komt in de eerste plaats op de waarde van de gift in mindering.


Kennisdossiers

Titel Categorie
Titel Schenking Categorie Familierecht (overig)
Titel Goede doelen Categorie Diversen

Rechtspraak

Titel Instantie Datum Nummer
(Geen) schenking tussen echtgenoten door verkoop onroerende zaken tegen te lage prijs Instantie Hoge Raad Datum 08-12-2023 Nummer ECLI:NL:HR:2023:1715
Overnemingsbeding in firmacontract was quasi-legaat en moest in notariële akte Instantie Gerechtshof Den Haag Datum 21-11-2023 Nummer ECLI:NL:GHDHA:2023:2339
Toestemming art. 1:88 BW vereist, want giften niet reeds voor huwelijk tot stand gekomen Instantie Gerechtshof Den Haag Datum 15-08-2023 Nummer ECLI:NL:GHDHA:2023:1565
Wijze van inbreng schenking gedaan onder oude erfrecht Instantie Rechtbank Oost-Brabant Datum 22-06-2022 Nummer ECLI:NL:RBOBR:2022:2531
Herroepingsmogelijkheid in schenkingsakte beperkt door maatstaven van redelijkheid en billijkheid Instantie Rechtbank Oost-Brabant Datum 20-04-2022 Nummer ECLI:NL:RBOBR:2022:1727
Notaris had ingeschakeld moeten worden voor schenkingen om machtsmisbruik te voorkomen Instantie Gerechtshof Den Haag Datum 09-11-2021 Nummer ECLI:NL:GHDHA:2021:2383
Geen (gedeeltelijke) opheffing schenkingsbewind mogelijk ondanks alimentatieverplichting Instantie Rechtbank Zeeland-West-Brabant Datum 04-08-2021 Nummer ECLI:NL:RBZWB:2021:4043
Door te schenken en terug te lenen is een schenking ter zake des doods gemaakt Instantie Rechtbank Noord-Holland Datum 04-09-2020 Nummer ECLI:NL:RBNHO:2020:6882
Schenking gevolgd door terugleenconstructie was schenking ter zake des doods Instantie Rechtbank Noord-Holland Datum 04-09-2020 Nummer ECLI:NL:RBNHO:2020:6882
Bewijslastverdeling bij schenking onder misbruik van omstandigheden Instantie Hoge Raad Datum 10-07-2020 Nummer ECLI:NL:HR:2020:1240
Is schenker na inkomensachteruitgang door echtscheiding nog gebonden aan renteverplichting wegens papieren schenking? Instantie Gerechtshof 's-Hertogenbosch Datum 31-03-2020 Nummer ECLI:NL:GHSHE:2020:1117
Verwerping nalatenschap was geen gift want geen bevoordelingsbedoeling Instantie Hoge Raad Datum 14-02-2020 Nummer ECLI:NL:HR:2020:262
Uitleg van maatschapsovereenkomst; landbouwbedrijf kan worden overgenomen tegen de waarde in verpachte staat Instantie Rechtbank Noord-Nederland Datum 13-03-2019 Nummer ECLI:NL:RBNNE:2019:1029
Belang notariële akte: kwijtingsverklaring vernietigd door toepassing art. 7:176 BW (omkering bewijslast) Instantie Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden Datum 11-12-2018 Nummer ECLI:NL:GHARL:2018:10743
Rechtbank oordeelt dat overdracht van woonboerderij tegen waarde volgens Successiewet geen gift is Instantie Rechtbank Noord-Nederland Datum 30-05-2018 Nummer ECLI:NL:RBNNE:2018:1951
Bevoegdheid tot vernietiging ex art. 1:89 BW kan na overlijden van erflater worden uitgeoefend Instantie Rechtbank Midden-Nederland Datum 31-01-2018 Nummer ECLI:NL:RBMNE:2018:277
Schenking bij onderhandse akte vernietigd vanwege misbruik van omstandigheden Instantie Gerechtshof 's-Hertogenbosch Datum 17-10-2017 Nummer ECLI:NL:GHSHE:2017:4534
Schenking door gevolmachtigde aan erfgenaam ten onrechte als erfrechtelijke verkrijging aangemerkt Instantie Rechtbank Den Haag Datum 24-08-2017 Nummer ECLI:NL:RBDHA:2017:10085
Gebruik van terrein zonder betalen huur levert gift op voor berekening legitieme portie Instantie Gerechtshof Amsterdam Datum 25-07-2017 Nummer ECLI:NL:GHAMS:2017:3075
Overdracht van agrarisch bedrijf tegen agrarische waarde leidt niet tot schending legitieme portie Instantie Rechtbank Overijssel Datum 31-05-2017 Nummer ECLI:NL:RBOVE:2017:2312
Verjaring van vordering is geen gift en dus niet voor inkorting vatbaar Instantie Rechtbank Den Haag Datum 20-07-2016 Nummer ECLI:NL:RBDHA:2016:8442
Bij vernietiging schenking wegens misbruik van omstandigheden geldt omgekeerde bewijslast Instantie Hoge Raad Datum 24-06-2016 Nummer ECLI:NL:HR:2016:1272
Geen recht op huurtoeslag wegens papieren schenking in vermogen van huurder Instantie Raad van State Datum 25-05-2016 Nummer ECLI:NL:RVS:2016:1390
Rente over papieren schenking wordt niet als schenking aangemerkt voor berekening legitieme portie Instantie Gerechtshof 's-Hertogenbosch Datum 12-04-2016 Nummer ECLI:NL:GHSHE:2016:1432
Onverplichte schenkingen door langstlevende waren paulianeus en dus vernietigbaar Instantie Gerechtshof Amsterdam Datum 23-02-2016 Nummer ECLI:NL:GHAMS:2016:643
Ouders die BV van kind minder huur voor winkelpand laten betalen bevoordelen het kind, sprake van een gift Instantie Gerechtshof Amsterdam Datum 23-02-2016 Nummer ECLI:NL:GHAMS:2016:612
Geen recht op huurtoeslag door verrekening van schenkingen en huurkosten Instantie Raad van State Datum 16-09-2015 Nummer ECLI:NL:RVS:2015:2904
Erfrechtelijke perikelen bij een meerwaardeclausule Instantie Rechtbank Noord-Nederland Datum 26-08-2015 Nummer ECLI:NL:RBNNE:2015:4128
Gift wordt voor de inbrengregeling volledig toegerekend aan schenkende echtgenoot Instantie Rechtbank Midden-Nederland Datum 05-08-2015 Nummer ECLI:NL:RBMNE:2015:5764
In casu geen gift bij verkoop woning in bewoonde staat noch bij renteloze lening Instantie Gerechtshof Den Haag Datum 03-02-2015 Nummer ECLI:NL:GHDHA:2015:431
Volgens Rechtbank vormt bedrijfsoverdracht tegen agrarische waarde geen gift die voor inkorting in aanmerking komt Instantie Rechtbank Noord-Nederland Datum 22-10-2014 Nummer ECLI:NL:RBNNE:2014:5188
Gift wordt voor legitieme portie volledig toegerekend aan schenkende echtgenoot Instantie Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden Datum 21-10-2014 Nummer ECLI:NL:GHARL:2014:8057
Misbruik van omstandigheden bij schenking Instantie Gerechtshof 's-Hertogenbosch Datum 05-11-2013 Nummer ECLI:NL:GHSHE:2013:5207
Pas bij overlijden opeisbare schuldigerkenning uit vrijgevigheid vervalt door overlijden Instantie Hoge Raad Datum 09-12-2011 Nummer ECLI:NL:HR:2011:BU7268
Lijden aan het leven is geen ziekte is in de zin van art. 7:178 BW Instantie Hoge Raad Datum 10-12-2010 Nummer ECLI:NL:HR:2010:BN8534
HR 11-04-2003, nr C01/109HR Instantie Hoge Raad Datum 11-04-2003 Nummer ECLI:NL:HR:2003:AF3410

Literatuur

Titel Auteur(s) Bron
Titel Inbreng van giften in de nalatenschap, hoe gaan we hier inde praktijk mee om? Auteur(s) E.C. Flanderhijn Bron Vp-bulletin 2023/45
Titel Misbruik van omstandigheden bij het doen van een schenking Auteur(s) H.J. De Jonge Bron Estate Planner Digitaal 2021/12
Titel Misbruik van omstandigheden bij het doen van een schenking Auteur(s) J.I. Driessen-Kleijn Bron JBN 2021/2
Titel De bevoordelingsbedoeling bij een schenking of gift: wanneer is daar sprake van? Auteur(s) M.G. Hees Bron EB 2021/32
Titel Noodverbanden in coronatijd. Schenken 'ter zake des doods' buiten aanwezigheid van de notaris? Auteur(s) G.A. Tuinstra Bron EstateTip 2020/11
Titel Tweetrapsschenking met bewaarplicht, giraal geld en vruchten Auteur(s) J.W.A. Biemans Bron WPNR 2015/7056
Titel De levendige materie van een schenking ter zake des doods Auteur(s) M.N. Bende Bron WPNR 2013/6989
Inhoudsopgave
Overzicht
Wetstructuur
Civiel