Kennisbank voor het notariaat
Wetstoelichting

Legaten (art. 4:117 - 4:129 BW)

Bijgewerkt tot 30-08-2024 Auteur De redactie

1 Definitie legaatEen legaat is een uiterste wilsbeschikking waarin de erflater aan een of meer personen een vorderingsrecht toekent (art. 4:117 lid 1 BW). Erfstellingen en legaten kunnen beide worden aangeduid met de term 'makingen'. Art. 4:56 BW bepaalt dat iemand moet bestaan op het ogenblik van het openvallen van de nalatenschap om aan een making een recht te kunnen ontlenen. Om aan een legaat een recht te kunnen ontlenen, moet men bestaan op het ogenblik van het openval…

Verder lezen?

Om dit document te kunnen bekijken, moet u ingelogd zijn.


Inloggen via Legal Intelligence

Geen inloggegevens?

Heeft u nog geen inloggegevens, dan kunt u een abonnement afsluiten.

Bent u werkzaam op het notariële en/of fiscale werkterrein en wilt u het gebruik van Via Juridica ervaren?
Vraag een gratis proefabonnement aan en probeer Via Juridica één maand uit!

Voor (voltijd)studenten is een gratis studentenabonnement beschikbaar.


Gebruikers van Via Juridica

Bekijk alle

Wet- en regelgeving


Artikel 117

  • 1

    Een legaat is een uiterste wilsbeschikking waarin de erflater aan een of meer personen een vorderingsrecht toekent.

  • 2

    Een legaat komt, tenzij het aan een of meer bepaalde erfgenamen of legatarissen is opgelegd, ten laste van de gezamenlijke erfgenamen.

  • 3

    Is de prestatie deelbaar, dan zijn de belaste erfgenamen ieder voor een deel, evenredig aan zijn erfdeel, verbonden, tenzij de erflater anders heeft beschikt.


Artikel 118

  • 1

    Is een bepaalde persoon die als erfgenaam met een legaat is belast, niet erfgenaam geworden of is zijn erfrecht vervallen, en voorziet de uiterste wil hierin niet, dan rust de hem opgelegde verplichting, tenzij uit haar aard iets anders voortvloeit, op degenen aan wie zijn erfdeel toevalt; zij kunnen echter volstaan met uitkering aan de legataris van hetgeen zij in de plaats van de belaste persoon uit de nalatenschap genieten of van de waarde daarvan.

  • 2

    Is een met een sublegaat belaste persoon niet legataris geworden of is zijn recht uit het hem gemaakte legaat vervallen, en voorziet de uiterste wil hierin niet, dan rust de hem opgelegde verplichting, tenzij uit haar aard iets anders voortvloeit, op degenen die met het hem gemaakte legaat waren belast; zij kunnen echter volstaan met voldoening aan de sublegataris van het aan de belaste persoon gelegateerde of van de waarde daarvan.


Artikel 119

Degenen op wie een legaat rust, alsmede de executeur, dragen zorg dat de legataris zo spoedig mogelijk van het legaat wordt kennis gegeven. Is het adres van een legataris hun onbekend gebleven, dan delen zij dit mede aan de kantonrechter, die hun het doen van nasporingen of een bepaalde wijze van oproeping kan gelasten.


Artikel 120

  • 1

    Schulden van de nalatenschap uit een legaat worden slechts ten laste van de nalatenschap voldaan, indien alle andere schulden van de nalatenschap daaruit ten volle kunnen worden voldaan.

  • 2

    Voor zover de nalatenschap niet toereikend is om de schulden uit legaten te voldoen uit de erfdelen van de erfgenamen op wie zij rusten, worden zij verminderd.

  • 3

    Tenzij uit de uiterste wil een andere wijze van vermindering voortvloeit, ondergaan deze verplichtingen alle een evenredige vermindering, met dien verstande dat, voor zover de prestatie is te beschouwen als voldoening aan een natuurlijke verbintenis van de erflater, die verplichting pas na de andere voor vermindering in aanmerking komt.

  • 4

    Vermindering geschiedt door een verklaring aan de legataris door de met het legaat belaste erfgenamen of, indien de nalatenschap is verdeeld overeenkomstig artikel 13, de echtgenoot van de erflater. Voor zover de prestatie reeds is verricht, blijft de rechtsgrond daarvoor in stand, behoudens de mogelijkheid van terugvordering en verhaal als bedoeld in de artikelen 216 en 220 lid 3.

  • 5

    Ondanks de vermindering blijven de erfgenamen die met hun gehele vermogen aansprakelijk zijn, gehouden tot voldoening voor het geheel.


Artikel 121

  • 1

    Een legataris is bevoegd de hem opgelegde sublegaten en tot een uitgave in geld of goed verplichtende lasten te verminderen, voor zover de waarde van het hem gelegateerde ontoereikend is of door inkorting of vermindering ontoereikend wordt om aan de hem opgelegde verplichtingen te voldoen.

  • 2

    Tenzij uit de uiterste wil een andere wijze van vermindering voortvloeit, ondergaan deze verplichtingen alle een evenredige vermindering, met dien verstande dat voor zover de prestatie is te beschouwen als voldoening aan een natuurlijke verbintenis van de erflater, die verplichting pas na de andere voor vermindering in aanmerking komt.


Artikel 122

  • 1

    Een legataris wiens legaat wordt ingekort of verminderd, is bevoegd volledige voldoening van het legaat te verlangen, mits hij het bedrag van de inkorting of vermindering in geld oplegt.

  • 2

    Maakt de legataris geen gebruik van deze bevoegdheid, dan kan de wederpartij ermede volstaan hem de waarde van het ingekorte of verminderde legaat uit te keren.


Artikel 123

  • 1

    De rechter kan op verzoek van de legataris of van hem die met het legaat belast is, de verbintenissen uit een legaat wijzigen of geheel of gedeeltelijk opheffen op grond van na het overlijden van de erflater ingetreden omstandigheden welke van dien aard zijn, dat de andere partij naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid ongewijzigde instandhouding van die verbintenissen niet mag verwachten.

  • 2

    Bij een wijziging of opheffing neemt de rechter zoveel mogelijk de bedoeling van de erflater in acht.

  • 3

Artikel 124

Tenzij de erflater anders heeft beschikt, heeft een legataris aan wie een bepaald goed der nalatenschap of het vruchtgebruik van een zodanig goed, van de gehele nalatenschap of van een aandeel daarin is vermaakt, recht op uitkering van de vruchten van het hem vermaakte die de erfgenamen hebben geïnd nadat zijn vordering opeisbaar is geworden. De rechtsvordering tot uitkering van deze vruchten verjaart door verloop van drie jaren nadat zij zijn geïnd.


Artikel 125

  • 1

    Een legaat van een geldsom wordt zes maanden na het overlijden van de erflater opeisbaar, tenzij hij anders heeft beschikt.

  • 2

    Nochtans kan een erfgenaam aan wie een goed der nalatenschap is gelegateerd tegen vergoeding van de waarde of een gedeelte daarvan, de betaling van die vergoeding opschorten tot de verdeling van de nalatenschap, tenzij de erflater anders heeft beschikt.

  • 3

    Degene op wie de schuld uit een legaat van een geldsom rust, komt niet in verzuim door het enkele verstrijken van een voor de voldoening bepaalde termijn.

  • 4

    Op legaten van een geldsom is artikel 5 van overeenkomstige toepassing.


Artikel 126

  • 1

    Een schenking of andere gift wordt, voor zover deze de strekking heeft dat zij pas na het overlijden van de schenker of gever wordt uitgevoerd, en zij niet reeds tijdens het leven van de schenker of gever is uitgevoerd, voor de toepassing van hetgeen in dit Boek is bepaald betreffende inkorting en vermindering aangemerkt als een legaat ten laste van de gezamenlijke erfgenamen. In afwijking van de artikelen 87 lid 2 en 120 lid 3 komt de schenking of andere gift, indien daarbij niet anders is bepaald, als laatste voor inkorting en vermindering in aanmerking. Kan de schenking of andere gift tot aan het overlijden van de schenker of gever worden herroepen, dan mist de tweede zin toepassing.

  • 2

    Lid 1 is van overeenkomstige toepassing op:

    • a.

      een beding dat een goed van een der partijen onder opschortende voorwaarde of onder opschortende tijdsbepaling zonder redelijke tegenprestatie op een ander overgaat of kan overgaan, voor zover het beding wordt toegepast in geval van overlijden van degene aan wie het goed toebehoort; wederkerigheid van het beding geldt niet als tegenprestatie;

    • b.

      een begunstiging bij een sommenverzekering, voor zover de uitkering die door het overlijden van de verzekeringnemer verschuldigd wordt, als een gift geldt;

    • c.

      een omzetting van een natuurlijke verbintenis in een rechtens afdwingbare, voor zover deze de strekking heeft dat de verbintenis pas na het overlijden van de schuldenaar zal worden nagekomen, en deze verbintenis niet reeds tijdens diens leven is nagekomen.

  • 3

    De artikelen 66 en 68 zijn van overeenkomstige toepassing.


Artikel 127

Betreft de inkorting of de vermindering een begunstiging bij een sommenverzekering of een andere begunstiging bij een beding ten behoeve van een derde, dan heeft zij tot gevolg dat de begunstigde verplicht is tot vergoeding van de waarde van het ingekorte of in mindering komende gedeelte aan de gezamenlijke erfgenamen, voor zover dit niet, alle omstandigheden in aanmerking genomen, onredelijk is. Indien de nalatenschap is verdeeld overeenkomstig artikel 13, is de in de eerste zin bedoelde vergoeding verschuldigd aan de echtgenoot van de erflater. Een begunstiging als bedoeld in de eerste zin kan slechts worden ingekort of verminderd binnen drie jaar nadat de begunstigde de prestatie heeft ontvangen.


Artikel 128

Hetgeen met betrekking tot legatarissen is bepaald in de artikelen 29 lid 3 en 30 lid 3 is van overeenkomstige toepassing op degenen die zijn bevoordeeld door een handeling als bedoeld in artikel 126. Met gelegateerde goederen als bedoeld in artikel 30 lid 5 worden gelijkgesteld goederen die zijn verkregen krachtens een handeling als bedoeld in artikel 126. Hetgeen met betrekking tot legatarissen is bepaald in de artikelen 216 en 220 lid 3 is van overeenkomstige toepassing op degenen die zijn bevoordeeld door een handeling als bedoeld in artikel 126 leden 1 en 2, onder c, alsmede, voor zover dit niet, alle omstandigheden in aanmerking genomen, onredelijk is, door een handeling als bedoeld in artikel 126 lid 2, onder b.


Artikel 129

Bij uiterste wilsbeschikking kan een voorwaarde als bedoeld in artikel 82 worden verbonden aan een handeling als bedoeld in artikel 126.


Kennisdossiers

Titel Categorie
Titel Afwikkeling en vereffening nalatenschap Categorie Erfrecht
Titel Deontologie erfrecht Categorie Erfrecht
Titel Termijnen in het erfrecht Categorie Erfrecht
Titel Testament Categorie Erfrecht

Rechtspraak

Titel Instantie Datum Nummer
Paulianeuze schenking doordat legaten niet konden worden voldaan Instantie Rechtbank Limburg Datum 07-08-2024 Nummer ECLI:NL:RBLIM:2024:5313
Voor berekening waarde legaten is art. 4:6 BW relevant Instantie Hoge Raad Datum 25-08-2023 Nummer ECLI:NL:HR:2023:1130
Testamentaire making vervalt door niet tijdige levering van aandelen Instantie Hoge Raad Datum 24-02-2023 Nummer ECLI:NL:HR:2023:289
Hof oordeelt over de peildatum voor de vaststelling van de inbrengwaarde van een gelegateerd goed Instantie Gerechtshof Amsterdam Datum 02-08-2022 Nummer ECLI:NL:GHAMS:2022:2349
Aanbiedingsverplichting niet van toepassing, overdracht onder bijzondere titel leidt niet tot andere uitkomst Instantie Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden Datum 05-04-2022 Nummer ECLI:NL:GHARL:2022:2633
Executeur was beschikkingsonbevoegd vanwege beneficiaire aanvaarding Instantie Gerechtshof Amsterdam Datum 07-12-2021 Nummer ECLI:NL:GHAMS:2021:4282
Redelijkheid en billijkheid maakt verjaring niet onaanvaardbaar Instantie Rechtbank Gelderland Datum 11-08-2021 Nummer ECLI:NL:RBGEL:2021:4328
Kosten van executele en ander legaat niet in mindering gebracht op percentage-legaat Instantie Rechtbank Noord-Holland Datum 28-07-2021 Nummer ECLI:NL:RBNHO:2021:6640
Legaten niet afgegeven: beroep op verstrijken verjaringstermijn niet in strijd met redelijkheid en billijkheid Instantie Hoge Raad Datum 23-04-2021 Nummer ECLI:NL:HR:2021:649
Voor vaststelling omvang legaten moet executeur aan legatarissen informatie verschaffen Instantie Rechtbank Noord-Holland Datum 23-12-2020 Nummer ECLI:NL:RBNHO:2020:11004
Executeur was bevoegd tot afgifte legaat ondanks overlegatering Instantie Rechtbank Rotterdam Datum 04-12-2020 Nummer ECLI:NL:RBROT:2020:11129
Executeur die tevens legataris is kan legaat aan zichzelf afgeven Instantie Gerechtshof Den Haag Datum 08-10-2019 Nummer ECLI:NL:GHDHA:2019:2792
Terugvorderen bijstandsuitkering door aanspraak op legaat vanaf overlijdensdatum van erflater Instantie Rechtbank Limburg Datum 04-06-2019 Nummer ECLI:NL:RBLIM:2019:4386
Erfgenamen die zuiver hebben aanvaard, zijn met eigen vermogen aansprakelijk om legaat te voldoen Instantie Rechtbank Limburg Datum 06-12-2017 Nummer ECLI:NL:RBLIM:2017:12053
Schuld aan kinderen uit eerste huwelijk gaat voor legaat aan tweede echtgenote Instantie Rechtbank Gelderland Datum 13-08-2014 Nummer ECLI:NL:RBGEL:2014:5298
Voorkeursrecht pachter wegens afgifte van legaat genegeerd Instantie Centrale Grondkamer Datum 06-08-2014 Nummer V 1691
Stiefvader kon waarde bloot eigendom van gelegateerde woning inbrengen Instantie Hoge Raad Datum 15-10-2010 Nummer ECLI:NL:HR:2010:BN6124
Aan legaat verbonden termijn geldt niet als afzonderlijke verplichting maar als aansporingstermijn Instantie Hoge Raad Datum 04-09-2009 Nummer ECLI:NL:HR:2009:BI7128
Strijd met redelijkheid en billijkheid om de in te brengen waarde van het legaat vast te stellen op de waarde per datum van overlijden erflater Instantie Hoge Raad Datum 13-04-2007 Nummer ECLI:NL:HR:2007:AZ8521
Verwerping door erfgenaam en gevolgen voor diens bevoegdheid als legataris Instantie Hoge Raad Datum 07-03-2003 Nummer ECLI:NL:HR:2003:AF1790

Literatuur

Titel Auteur(s) Bron
Titel Wat de waarderingsvoorschriften betekenen voor finaal verrekenen Auteur(s) M.M.J. Schuurman-van Nifterik Bron VEP 2024/88
Titel Civiel- en fiscaalrechtelijke aandachtspunten bij het legaat Auteur(s) D.J. Saija en T. de Vries Bron VEP 2024/88
Titel Een legaat van de legitieme? Wat is er gelegateerd, wie is er erfgenaam en wie draagt het legaat? Auteur(s) F.W.J.M. Schols Bron EstateTip 2024/16
Titel Een geldlegaat in plaats van legitieme of erfdeel. Voorkom uitleg Auteur(s) F.W.J.M. Schols Bron VEP 2023/83
Titel Het legaat onder voorwaarde of tijdsbepaling in de vereffening: lang leve het legaat? Auteur(s) R.E. Brinkman, J.M. van Anken Bron WPNR 2023/7413
Titel Legaat van een AB Auteur(s) R.L.M.C. Janssen Bron KWEP 2023/3
Titel Kleinkindlegaten bij het eerste overlijden, bezint eer ge begint! Auteur(s) J.M.H.L. Cantineau Bron Estate Planner Digitaal 2022/10
Titel De peildatum bij een legaat tegen inbreng van de waarde Auteur(s) F.M.H. Hoens Bron EstateTip 2022/26
Titel Over het goed optuigen van een legaat en het nut van een considerans Auteur(s) F.W.J.M. Schols Bron EstateTip 2021/24
Titel Vruchtgebruik en negatieve rente Auteur(s) P.C. van Es Bron WPNR 2021/7327
Titel De lastige verhouding tussen inkorting en vermindering Auteur(s) W.D. Kolkman, J.H.M. ter Haar Bron Tijdschrift Erfrecht 2019/1
Titel Rechtsvraag 'Is een legaat van een maandelijkse uitkering belast met loonbelasting? Auteur(s) I.J.F.A. van Vijfeijken Bron WPNR 2017/7164
Titel De bancaire aspecten van het vruchtgebruiktestament Auteur(s) D. Baay, J. Kroonenberg Bron VEP 2014/29
Titel Rechtsvragenrubriek 'Afstand van legaat' Auteur(s) M.J.A. van Mourik Bron WPNR 1997/6277

Praktisch

Titel Bron Type Categorie
Register erkende goede doelen Bron CBF Type Erven en schenken Categorie Verwijzingen voor de notaris
Nalaten aan goede doelen Bron Toegift.nl Type Schenken en erven Categorie Verwijzingen voor de particulier
Inhoudsopgave
Overzicht
Wetstructuur
Civiel