Kennisbank voor het notariaat
Wetstoelichting

Alimentatie en echtscheiding (art. 1:156 - 1:160 BW)

Bijgewerkt tot 20-12-2023 Auteur mr. dr. T.F.H. (Theo) Reijnen

1 Grondslag voor alimentatieDe voltrekking van het huwelijk heeft tot gevolg dat tussen de echtgenoten een lotsverbondenheid ontstaat. Lotsverbondenheid komt ook tot stand bij een schijnhuwelijk (Hof Amsterdam 13 september 2022, ECLI:NL:GHAMS:2022:2671). Deze lotsverbondenheid gaat zeer ver en eindigt in beginsel niet bij de ontbinding van het huwelijk door echtscheiding. Dit weerspiegelt zich in de grondslag voor alimentatie die doorgaans wordt gezocht in de lotsverbondenheid die voortvloeit…

Verder lezen?

Om dit document te kunnen bekijken, moet u ingelogd zijn.

Geen inloggegevens?

Heeft u nog geen inloggegevens, dan kunt u een abonnement afsluiten.

Bent u werkzaam op het notariële en/of fiscale werkterrein en wilt u het gebruik van Via Juridica ervaren?
Vraag een gratis proefabonnement aan en probeer Via Juridica één maand uit!

Voor (voltijd)studenten is een gratis studentenabonnement beschikbaar.


Gebruikers van Via Juridica

Bekijk alle

Wetteksten


Artikel 156

  • 1

    De rechter kan bij de echtscheidingsbeschikking of bij latere uitspraak aan de echtgenoot die niet voldoende inkomsten tot zijn levensonderhoud heeft, noch zich in redelijkheid kan verwerven op diens verzoek ten laste van de andere echtgenoot een uitkering tot levensonderhoud toekennen.

  • 2

    Bij de vaststelling van de uitkering kan de rechter rekening houden met de behoefte aan een voorziening in het levensonderhoud voor het geval van overlijden van degene die tot de uitkering is gehouden.

  • 3

    De rechter kan op verzoek van een van de echtgenoten de uitkering toekennen onder de vaststelling van voorwaarden en van een termijn. Deze vaststelling kan niet tot gevolg hebben dat de uitkering later eindigt dan op grond van de toepasselijke termijn, bedoeld in artikel 157.


Artikel 157

  • 1

    Indien de rechter geen termijn heeft vastgesteld, eindigt de verplichting tot het verstrekken van levensonderhoud van rechtswege na het verstrijken van een termijn die gelijk is aan de helft van de duur van het huwelijk met een maximum van vijf jaren.

  • 2

    Indien op het tijdstip van indiening van het verzoek tot echtscheiding de duur van het huwelijk langer is dan vijftien jaren en de leeftijd van de echtgenoot die recht heeft op een uitkering tot levensonderhoud, ten hoogste tien jaren lager is dan de leeftijd, bedoeld in artikel 7a van de Algemene Ouderdomswet, eindigt de verplichting tot het verstrekken van levensonderhoud, in afwijking van het eerste lid, niet eerder dan op het tijdstip, waarop die echtgenoot deze leeftijd heeft bereikt.

  • 3

    Indien op het tijdstip van indiening van het verzoek tot echtscheiding de duur van het huwelijk langer is dan vijftien jaren en de echtgenoot die recht heeft op een uitkering tot levensonderhoud geboren is op of voor 1 januari 1970 en diens leeftijd meer dan tien jaren lager is dan de leeftijd bedoeld in artikel 7a van de Algemene Ouderdomswet, eindigt de verplichting tot het verstrekken van levensonderhoud, in afwijking van het eerste lid, na tien jaren.

  • 4

    In afwijking van het eerste tot en met derde lid eindigt de verplichting tot het verstrekken van levensonderhoud niet eerder dan op het tijdstip waarop de uit het huwelijk van de echtgenoten geboren kinderen de leeftijd van twaalf jaren hebben bereikt.

  • 5

    Bij samenloop van de omstandigheden, bedoeld in het eerste tot en met vierde lid, geldt de langste termijn.

  • 6

    De termijn voor het verstrekken van levensonderhoud vangt aan op de datum van inschrijving van de echtscheidingsbeschikking in de registers van de burgerlijke stand.

  • 7

    Indien ongewijzigde handhaving van de beëindiging van de uitkering ten gevolge van het verstrijken van de in het eerste tot en met vierde lid bedoelde termijn, gelet op alle omstandigheden van het geval, naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid niet kan worden gevergd van degene die recht heeft op die uitkering, kan de rechter op diens verzoek alsnog een termijn vaststellen. Het verzoek daartoe wordt ingediend voordat drie maanden sinds de beëindiging van de uitkering zijn verstreken. De rechter bepaalt bij de uitspraak of verlenging van de termijn na ommekomst daarvan al dan niet mogelijk is.


Artikel 158

Vóór of na de beschikking tot echtscheiding kunnen de echtgenoten bij overeenkomst bepalen of, en zo ja tot welk bedrag, na de echtscheiding de één tegenover de ander tot een uitkering tot diens levensonderhoud zal zijn gehouden. Indien in de overeenkomst geen termijn is opgenomen, is artikel 157, eerste tot en met vijfde lid en zevende lid, van overeenkomstige toepassing.


Artikel 159

  • 1

    Bij de overeenkomst kan worden bedongen dat zij niet bij rechterlijke uitspraak zal kunnen worden gewijzigd op grond van een wijziging van omstandigheden. Een zodanig beding kan slechts schriftelijk worden gemaakt.

  • 2

    Het beding vervalt, indien de overeenkomst is aangegaan vóór de indiening van het verzoek tot echtscheiding, tenzij dit binnen drie maanden na de overeenkomst is ingediend. Het voorgaande is van overeenkomstige toepassing bij een gemeenschappelijk verzoek.

  • 3

    Ondanks een zodanig beding kan op verzoek van een der partijen de overeenkomst door de rechter bij de echtscheidingsbeschikking of bij latere beschikking worden gewijzigd op grond van een zo ingrijpende wijziging van omstandigheden, dat de verzoeker naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid niet langer aan het beding mag worden gehouden.


Artikel 159a


Artikel 160

Een verplichting van een gewezen echtgenoot om uit hoofde van echtscheiding levensonderhoud te verschaffen aan de wederpartij, eindigt wanneer deze opnieuw in het huwelijk treedt, een geregistreerd partnerschap aangaat dan wel is gaan samenleven met een ander als waren zij gehuwd of als hadden zij hun partnerschap laten registreren.


Kennisdossiers

Titel Categorie
Titel Alimentatie Categorie Familierecht (overig)
Titel Echtscheiding Categorie Familierecht (overig)
Titel Onderhoudsverplichtingen Categorie Familierecht (overig)

Rechtspraak

Titel Instantie Datum Nummer
Nihilbeding één dag na sluiten huwelijk nietig verklaard Instantie Gerechtshof Amsterdam Datum 24-10-2023 Nummer ECLI:NL:GHAMS:2023:2507
Alimentatieplicht kon niet worden gewijzigd, omdat geen sprake was van een ingrijpende wijziging van omstandigheden Instantie Rechtbank Amsterdam Datum 10-10-2023 Nummer ECLI:NL:RBAMS:2023:6395
Geen recht op alimentatie volgens samenlevingsovereenkomst Instantie Hoge Raad Datum 30-06-2023 Nummer ECLI:NL:HR:2023:1009
Een voor het huwelijk gesloten alimentatie-overeenkomst is nietig Instantie Hoge Raad Datum 25-11-2022 Nummer ECLI:NL:HR:2022:1724
Schijnhuwelijk leidt tot lotsverbondenheid en niet elk wangedrag of grievend gedrag leidt tot matiging of beëindiging alimentatieverplichting Instantie Gerechtshof Amsterdam Datum 13-09-2022 Nummer ECLI:NL:GHAMS:2022:2671
BV moet achterstallige kinderalimentatie betalen na executoriaal derdenbeslag Instantie Gerechtshof Amsterdam Datum 30-11-2021 Nummer ECLI:NL:GHAMS:2021:3878
Samenwonen met gewezen partner valt niet onder bereik art. 1:160 BW Instantie Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden Datum 02-11-2021 Nummer ECLI:NL:GHARL:2021:10233
Buffervermogen noodzakelijk bij vaststellen draagkracht van ZZP'er die eenmanszaak runt Instantie Gerechtshof Den Haag Datum 11-08-2021 Nummer ECLI:NL:GHDHA:2021:1532
Geen (gedeeltelijke) opheffing schenkingsbewind mogelijk ondanks alimentatieverplichting Instantie Rechtbank Zeeland-West-Brabant Datum 04-08-2021 Nummer ECLI:NL:RBZWB:2021:4043
Verantwoordelijkheid na beëindiging huwelijk om zoveel mogelijk zelf te voorzien in levensonderhoud Instantie Rechtbank Rotterdam Datum 05-07-2021 Nummer ECLI:NL:RBROT:2021:9081
Hof komt niet toe aan oordeel of som ineens bij partneralimentatie passend of geboden is Instantie Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden Datum 04-05-2021 Nummer ECLI:NL:GHARL:2021:4339
Afspraak over verrekening van overbedelingsschuld met kinderbijdrage is in strijd met wettelijke maatstaven Instantie Rechtbank Noord-Holland Datum 17-02-2021 Nummer ECLI:NL:RBNHO:2021:1417
Als alimentatie verstrekt woongenot van niet-voormalige echtelijke woning door beperkt gerechtigde Instantie Gerechtshof 's-Hertogenbosch Datum 31-12-2020 Nummer ECLI:NL:GHSHE:2020:4123
Limiteringsregels oude recht van toepassing op alimentatieverzoek van voor 2020 Instantie Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden Datum 03-11-2020 Nummer ECLI:NL:GHARL:2020:9045
Benadeling ex-echtgenote in verhaalsmogelijkheden ter zake vordering uit partneralimentatie Instantie Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden Datum 06-10-2020 Nummer ECLI:NL:GHARL:2020:8033
Geen contractuele aanspraak op alimentatie op grond van de samenlevingsovereenkomst Instantie Rechtbank Den Haag Datum 23-09-2020 Nummer ECLI:NL:RBDHA:2020:13887
Geen ambtshalve beperking tijdsduur alimentatie Instantie Hoge Raad Datum 27-03-2020 Nummer ECLI:NL:HR:2020:535
Rechter kan niet ambtshalve wettelijke alimentatietermijn verkorten Instantie Hoge Raad Datum 27-03-2020 Nummer ECLI:NL:HR:2020:535
Verhaal alimentatievordering gefrustreerd doordat bestuurder zichzelf te lage beloning toekent Instantie Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden Datum 03-03-2020 Nummer ECLI:NL:GHARL:2020:1868
Rechtbank acht onder omstandigheden mogelijk dat op grond van art. 6:2 lid 2 BW nihil-beding in voorhuwelijkse voorwaarden wordt opgenomen Instantie Rechtbank Zeeland-West-Brabant Datum 21-02-2020 Nummer ECLI:NL:RBZWB:2020:864
Beëindiging partneralimentatie vanwege grievend gedrag Instantie Gerechtshof Den Haag Datum 25-09-2019 Nummer ECLI:NL:GHDHA:2019:2778
Bij berekening van draagkracht voor partneralimentatie zijn uitkeringen van lijfrente en stamrecht vermogensbestanddelen en geen inkomen Instantie Rechtbank Den Haag Datum 30-08-2019 Nummer ECLI:NL:RBDHA:2019:9588
Het ontvangen van een Participatiewet-uitkering leidt niet zonder meer tot recht op partneralimentatie Instantie Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden Datum 23-04-2019 Nummer ECLI:NL:GHARL:2019:3706
STAK kan een bestuurder geen opdracht geven betalingsopdrachten te wijzigen Instantie Gerechtshof 's-Hertogenbosch Datum 22-01-2019 Nummer ECLI:NL:GHSHE:2019:175
Draagkracht alimentatieplichtige in verband met beëindiging maatschapsovereenkomst Instantie Gerechtshof 's-Hertogenbosch Datum 15-11-2018 Nummer ECLI:NL:GHSHE:2018:4690
Hoge motiveringseisen bij beëindiging partneralimentatie vòòr verstrijken van twaalfjaarstermijn Instantie Hoge Raad Datum 04-05-2018 Nummer ECLI:NL:HR:2018:695
Oordeel Hof over draagkracht directeur-grootaandeelhouder ontoereikend gemotiveerd Instantie Hoge Raad Datum 19-05-2017 Nummer ECLI:NL:HR:2017:934
Voorhuwelijks alimentatiebeding of toepassing art. 1:158 BW? Instantie Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden Datum 04-05-2017 Nummer ECLI:NL:GHARL:2017:3851
Hof: taak voor rechter bij contractuele alimentatie tussen ex-samenwoners Instantie Gerechtshof Den Haag Datum 20-12-2016 Nummer ECLI:NL:GHDHA:2016:4299
Schuiven in echtscheidingsconvenant tussen bijdrage kinderen partner vanwege fiscale consequenties leidt tot bewuste afwijking van wettelijke maatstaven Instantie Hoge Raad Datum 08-04-2016 Nummer ECLI:NL:HR:2016:608
Rechtbank kan alimentatie vaststellen bij ongehuwden met alimentatieregeling in samenlevingsovereenkomst Instantie Rechtbank Rotterdam Datum 24-02-2016 Nummer ECLI:NL:RBROT:2016:1139
Partijen hebben geen geschil over alimentatie, rechter kan verzoek tot vastlegging niet toewijzen Instantie Rechtbank Amsterdam Datum 18-11-2015 Nummer ECLI:NL:RBAMS:2015:7803
Ook 'Haviltexen' als standpunten van partijen elkaar uitsluiten Instantie Hoge Raad Datum 13-11-2015 Nummer ECLI:NL:HR:2015:3303
Wijziging van partneralimentatie wegens grove miskenning van de wettelijke maatstaven Instantie Gerechtshof Amsterdam Datum 29-09-2015 Nummer ECLI:NL:GHAMS:2015:4053
Rechter wijst vordering tot wijziging van partneralimentatie tussen ex-samenwoners af Instantie Rechtbank Zeeland-West-Brabant Datum 08-07-2015 Nummer ECLI:NL:RBZWB:2015:4426
Wijziging echtscheidingsconvenant wegens onbewuste afwijking wettelijke maatstaven Instantie Gerechtshof Den Haag Datum 10-12-2014 Nummer ECLI:NL:GHDHA:2014:4304
In vennootschap behaalde winst kan rol spelen bij draagkrachtberekening dga Instantie Hoge Raad Datum 06-06-2014 Nummer ECLI:NL:HR:2014:1335
Hoge Raad handhaaft restrictieve uitleg van art. 1:160 BW Instantie Hoge Raad Datum 20-12-2013 Nummer ECLI:NL:HR:2013:2058
Door kwetsend en grievend gedrag is van lotsverbondenheid geen sprake meer; einde alimentatieplicht man Instantie Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden Datum 08-10-2013 Nummer ECLI:NL:GHARL:2013:7574
Geldigheidstermijn bij niet-wijzigingsbeding in echtscheidingsconvenant Instantie Hoge Raad Datum 27-09-2013 Nummer ECLI:NL:HR:2013:CA1970
In partnerschapsvoorwaarden opgenomen nihilbeding over alimentatie is nietig; geen beperkende werking op basis van redelijkheid en billijkheiden Instantie Rechtbank Amsterdam Datum 11-09-2013 Nummer ECLI:NL:RBAMS:2013:7675
Afspraak in samenlevingscontract leidt niet tot berekening van alimentatie door rechter Instantie Rechtbank Midden-Nederland Datum 26-06-2013 Nummer ECLI:NL:RBMNE:2013:7125
Geen wettelijke verplichtingen voor samenwoners om in elkaars levensonderhoud te voorzien na verbreken samenwoning Instantie Hoge Raad Datum 14-06-2013 Nummer ECLI:NL:HR:2013:CA2925
Alimentatie die verschuldigd wordt tijdens faillissement alimentatieplichtige levert concurrente vordering op die voor verificatie in aanmerking komt Instantie Hoge Raad Datum 05-04-2013 Nummer ECLI:NL:HR:2013:BY8279
Kosten voor de bewijsvoering dat ex samenwoont met ander zodat de alimentatieverplichting eindigt, zijn ter instructie van de zaak en onderdeel van de kostenveroordeling Instantie Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden Datum 31-01-2013 Nummer ECLI:NL:GHARL:2013:BZ2379
Duur alimentatie beperkt omdat gerechtigde moet worden geacht op korte termijn te kunnen voorzien in eigen levensonderhoud Instantie Rechtbank Zutphen Datum 10-02-2012 Nummer ECLI:NL:RBZUT:2012:BX7015
Rechtbank verlengt partneralimentatie na verstrijken 12 jaar wegens bijzondere omstandigheden Instantie Rechtbank 's-Gravenhage Datum 19-05-2009 Nummer ECLI:NL:RBSGR:2009:BL6525
Opnemen verzekeringspremie tegen inkomensverlies bij overlijden alimentatieplichtige in onderhoudsbijdrage leidt tot verzwaring bestaande onderhoudsplicht Instantie Hoge Raad Datum 20-03-2009 Nummer ECLI:NL:HR:2009:BG7995
Bij bepalen behoefte alimentatiegerechtigde moet rekening worden gehouden met alle relevante omstandigheden Instantie Hoge Raad Datum 19-12-2003 Nummer ECLI:NL:HR:2003:AM2379
Art. 1:160 BW dient restrictief te worden uitgelegd Instantie Hoge Raad Datum 13-07-2001 Nummer ECLI:NL:HR:2001:ZC3603

Wetsvoorstellen

Titel Dossiernr. Status Samenvatting
Wet herziening partneralimentatie Dossiernr. 34231 Status In werking getreden Samenvatting -
Boek 1 BW Initiatiefnota over partneralimentatie Dossiernr. 33312 Status - Samenvatting -
Boek 1 BW Beperking van alimentatieverplichting Dossiernr. 33311 Status Verworpen Samenvatting -
Aanpassing wettelijke gemeenschap van goederen Dossiernr. 28867 Status In werking getreden Samenvatting -

Literatuur

Titel Auteur(s) Bron
Titel Alimentatie: de stand van zaken Auteur(s) L. Stokkel Bron Estate Planner Digitaal 2020/4
Titel Zin en onzin van afkoop van alimentatie Auteur(s) T.F.H. Reijnen Bron FTV 2017/9
Titel Ontwikkelingen in het familierecht: alimentatie en meerouderschap Auteur(s) J. Kok, S.F.M. Wortmann Bron WPNR 2017/7138
Titel Het aangepaste voorstel tot beperking van alimentatie; zullen we er maar van afzien? Auteur(s) T.F.H. Reijnen Bron WPNR 2017/7172

Praktisch

Titel Bron Type Categorie
Alimentatie Indexering Bron Landelijk Bureau Inning Onderhoudsbijdragen Type Huwelijk, alimentatie en echtscheiding Categorie Verwijzingen voor de notaris
Beslisboom duur partneralimentatie Bron INA Personen- en familierecht Type Huwelijk, alimentatie en echtscheiding Categorie Verwijzingen voor de notaris
Ouderschapsplan Bron Rijksoverheid Type Echtscheiding Categorie Verwijzingen voor de particulier
Inhoudsopgave
Overzicht
Wetstructuur
Civiel