De reikwijdte van het toe-eigeningsverbod voor de hypotheekhouder

Het toe-eigeningsverbod is letterlijk zo oud als de weg naar Rome: bij de klassieke Romeinse juristen kwam al de vraag op of voorwaardelijke verkoop of inbetalinggeving van een onderpand aan de pandhouder geldig was. Keizer Constantijn vaardigde rond het jaar 300 het beroemde edict uit, waarin het verbod op de lex commissoria (vervalbeding) was opgenomen. In ons hedendaagse recht is een daaruit voortspruitende bepaling opgenomen in art. 3:235 BW. Deze bepaling bevat een verbod op het toe-eigeningsbeding bij pand- en hypotheekrechten. In de praktijk komen tal van vragen op over (de reikwijdte van) dit toe-eigeningsverbod (en aanpalende wetsartikelen, zoals art. 3:268 lid 5 BW). In dit artikel wordt stilgestaan bij enkele van die vragen en wordt betoogd dat art. 3:235 BW niet verhindert dat alternatieven voor executoriale verkoop worden gebruikt door de hypotheekhouder, zolang deze het doel en de strekking van die bepaling niet aantasten. Hierbij ligt de focus op het toe-eigeningsverbod bij hypothecaire financiering van onroerende zaken en andere registergoederen.