De afgifte van een onjuiste verklaring van erfrecht en derdenbescherming bij de overdracht van registergoederen

Een voorbeeld uit de rechtspraktijk van een verklaring van erfrecht die achteraf onjuist blijkt te zijn, is de verklaring van erfrecht die centraal stond in de uitspraak van Rechtbank Den Haag (5 oktober 2022, ECLI:NL:RBDHA:2022:10016). De verklaring van erfrecht vermeldde de zus (A) van de erflater als de enige erfgename, maar de Rechtbank oordeelde aan de hand van uitleg van het testament (art. 4:46 BW) dat de vriendin van de erflater de enige erfgename was. A was dan ook onbevoegd om de woning van de erflater te verkopen en de opbrengst te incasseren en heeft onrechtmatig jegens de vriendin gehandeld. Op de inhoud van de verklaring van erfrecht kan A zich niet beroepen. A is aan het standpunt van de kandidaat-notaris blijven vasthouden, ook nadat zij op de hoogte was van de mogelijke onjuistheid daarvan.

Hoe zit het in zo’n geval met de bescherming van derden, zoals de koper (B) van de woning van de erflater? Het algemene vermogensrecht en het erfrecht kennen voor verschillende situaties, verschillende bepalingen van derdenbescherming tegen beschikkingsonbevoegdheid. De bekendste erfrechtelijke bepaling van derdenbescherming is art. 4:187 BW, waarin degene die afgaat op een verklaring van erfrecht als ‘te goeder trouw’ wordt aangemerkt. Wordt B op grond van art. 4:187 BW beschermd tegen de – achteraf bezien – beschikkingsonbevoegdheid van A? Uit de redactie van de wettekst blijkt dit niet met zoveel woorden. In dit artikel wordt ingegaan op verschillende bepalingen van derdenbescherming tegen beschikkingsonbevoegdheid in het erfrecht, in het bijzonder bij de overdracht van registergoederen. Dat gebeurt aan de hand van eerdere publicaties over dit onderwerp van Perrick, in Bartels e.a. (red.), Vertrouwen in het burgerlijke recht (O&R nr. 100) 2017/25 en De Gruiter-Koopmans in WPNR 2022/7393.